Το μυστικό Αγίασμα της Πόλης των Πατρών

Είναι ευρύτερα γνωστό πως δίπλα ή κάτω από τις περισσότερες εκκλησίες στην Ελλάδα, υπάρχουν τα ερείπια κάποιου αρχαίου ελληνικού ναού. Σε αρκετές, μάλιστα περιπτώσεις, οι ίδιοι οι αρχαίοι ναοί έχουν μετατραπεί σε χριστιανικές εκκλησίες.

Όποιον ιερέα κι αν ρωτήσουμε γιατί χτίστηκαν χριστιανικοί ναοί πάνω σε αρχαίους ναούς και ιερά θα μας πει πως ήθελαν να «εξαγνίσουν» το χώρο από την «ειδωλολατρία» των «εθνικών». Αυτό, ίσως, είναι η μισή αλήθεια. 

Πιθανότερο είναι πως ήθελαν να «ελέγξουν» ή να «εκμεταλλευτούν» την δύναμη των αρχαίων ιερών. Εξάλλου είναι γνωστό και κατά ένα μεγάλο ποσοστό επιβεβαιωμένο ότι οι αρχαίοι ναοί ήταν ιδρυμένοι πάνω σε τόπους δύναμης, πάνω σε ειδικούς ενεργειακούς τόπους οι οποίοι πρόφεραν ηρεμία, γαλήνη, ίαση, οριακά φαινόμενα κλπ. 

Το ίδιο συμβαίνει και στην Μεγαλύτερη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος, στον ναό του Αγίου Ανδρέα που είναι και ο Πολιούχος της Πόλης μας. 

Στο ίδιο σημείο υπάρχουν δυο Ναοί του Αποστόλου Ανδρέα, οι οποίοι αποτελούν, τόσο Πανελλήνιο, όσο και Πανορθόδοξο προσκύνημα. Ο παλιός Ναός οικοδομήθηκε στο διάστημα μεταξύ του 1836 και του 1843, στη θέση όπου μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας.  Ο νέος Ναός εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβρη του 1974 από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ.

Παραπλεύρως του παλαιού ναού υπάρχει ο χώρος του "Αγιάσματος". Στην πηγή αυτή στους αρχαίους χρόνους ήταν το Νερομαντείο της Θεάς Δήμητρας και υπήρχε Ναός της. Το νερό αυτό της πηγής σχημάτιζε μικρό  ρέμα και χυνόταν στην Θάλασσα όταν η τοπογραφία της πόλης μας ήταν διαφορετική.

Από την αρχαιότητα είναι γνωστή η επιθυμία του ανθρώπου να γνωρίσει το μέλλον, συνυφασμένη με μία εσωτερική του ανάγκη να προσεγγίσει την αιωνιότητα, σπάζοντας το φράγμα του χρόνου, το τεκμήριο της πεπερασμένης ύπαρξής του.

Η επιθυμία αυτή ήταν συνυφασμένη με την καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων και αυτό το διαπιστώνουμε από τα πολυάριθμα μαντεία που εμφανίστηκαν κατά την αρχαιότητα στον ελληνικό χώρο, καθώς και από ιστορίες που καταμαρτυρούν την εμπιστοσύνη των ανθρώπων εκείνης της εποχής για τις προφητείες. Οι αρχαίοι Έλληνες στηριζόντουσαν στην διαφόρων μορφών μαντεία, ώστε να πάρουν συμβουλές για δημόσια πράγματα και ιδιωτικές τους υποθέσεις. Ο Ηρόδοτος αναφέρει τουλάχιστον 18 ιερά που περιείχαν μαντεία και 96 αποστολές με σκοπό την αίτηση συμβουλής από κάποιο μαντείο.

Η προφητεία και η μαντική τέχνη εμφανίζονται να είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους. Σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες, η μαντική ήταν η επιστήμη των οιωνών και εφαρμοζόταν με ποικίλους τρόπους, όπως για παράδειγμα η ερμηνεία του πετάγματος των πουλιών. 

Γράφει ο Παυσανίας στά » ΑΧΑΪΚΑ» :

 Στή συνέχεια από τό άλσος , υπάρχει ιερό τής Δήμητρας. Η ίδια η θεά καί η κόρη της είναι όρθιες , ενώ άλλο άγαλμα παριστάνει καθιστή τή Γή. Μπροστά στό ιερό τής Δήμητρας υπάρχει πηγή.

 Η πλευρά της πρός τό ναό περιβάλλεται από ξερολιθιά , ενώ από τήν εξωτερική πλευρά έχουν φτιάξει δρόμο πού κατεβαίνει στήν πηγή.

Λένε ότι τό μαντείο αυτό είναι αλάθητο , όχι γιά όλες τίς υποθέσεις , αλλά κυρίως γιά τούς αρρώστους.

Σύμφωνα με τον Παυσανία (VII 21.12) ζητούσαν συμβουλές από το μαντείο αυτό για θέματα υγείας. Κρεμούσαν έναν καθρέπτη με ένα λεπτό σκοινί και τον κατέβαζαν μέχρι την πηγή του μαντείου. Πρόσεχαν να μην βυθιστεί στο νερό αλλά να ακουμπάει μόλις στην επιφάνεια του.

Μετά από προσευχή στην Θεά Δήμητρα και θυσία (καύση λιβανιού), κοίταζαν μέσα στον καθρέπτη που έδειχνε τον ασθενή νεκρό ή ζωντανό.

Σήμερα ο προσκυνητής που κατεβαίνει στο πανάρχαιο αγίασμα το οποίο βρίσκεται στο πλάι και δεξιά του παλαιού Ναού, το πρώτο που προσέχει είναι η επιγραφή σε μαρμάρινη σκαλισμένη πλάκα πάνω απο την είσοδο.

» ΝΗΜΕΡΤΕΣ ΤΟΔ’ ΥΔΩΡ ΔΗΜΗΤΕΡΟΣ , ΗΝ ΠΟΤΕ ΝΟΥΣΟΙΣ. ΕΝΘΑ ΠΑΓΕΙΣ ΞΥΛΩ ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΤΡΑΣ ΑΜΦΙΒΕΒΗΚΕΝ »

 δηλαδή ΙΑΜΑΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥΤΟ ΤΟ ΝΕΡΟ ΠΟΥ ΚΑΠΟΤΕ ΤΗΣ ΘΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΗΤΑΝ ΟΠΟΥ Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΕ ΞΥΛΟ ΠΡΟΣΗΛΩΘΗΚΕ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ

( σημ.προσ-ηλώ=καρφώνω επί σταυρού η εις σανίδα σταυρώνω ).

Τό επίγραμμα αποδίδεται στόν Αρχιεπίσκοπο Παλαιών Πατρών Γερμανό , ενώ σύμφωνα μέ άλλες μαρτυρίες δέν αποκλείεται νά είναι παλαιότερο. Εντός του σπηλαίου στο τέρμα της κλίμακας και προ της πηγής έχει τώρα τοποθετηθεί  εξαίρετης τέχνης εικόνα του Αγίου που έχει δωρηθεί τό 1924 από Καυσοκαλυβίτη μοναχό.

Ποιό είναι όμως τό ιστορικό έρεισμα τής συγκεκριμένης επιγραφής η οποία πιστοποιεί τίς ιαματικές ιδιότητες τού ύδατος στήν πηγή ενός αρχαίου ναού , σέ βαθμό πού νά συνυπάρχει η ανάμνηση τής προχριστιανικής λατρείας μέ τήν ιστορική αναφορά στό μαρτύριο τού Αγίου Ανδρέα ;

Σήμερα το νερό της πηγής εξακολουθεί να θεωρείται  «αγίασμα» και προσφέρεται προς βοήθειαν των αρυομένων και εις ίασην νοσημάτων. 

Σώζεται μάλιστα παλαιά δοξασία, σύμφωνα με την οποία, όποιος δοκιμάσει  από το νερό της πηγής αυτής, θα ξανάρθει να πιει και πάλι. 

Ακριβώς κάτω από τη μαρμάρινη πλάκα με το επίγραμμα υπάρχει η γνωστή καρκινική επιγραφή: «Νίψον ανομήματα, μη μόναν όψιν», για να μας υπενθυμίζει  ότι το νερό προσφέρεται ως αγίασμα , και όχι μόνο προς εξωτερικήν νίψιν αλλά ψυχικήν (κάθαρσιν «ανομημάτων»).